Τα πνευματικά δικαιώματα αποτελούν ένα από τα πιο φλέγοντα ζητήματα της Ανοικτής Πρόσβασης που απασχολεί όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για 2 κυρίως λόγους:
- Ηθική διάσταση του ακαδημαϊκού και ερευνητικού έργου
Οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας που ισχύουν για την προστασία λογοτεχνικών έργων, ταινιών και μουσικής δεν είναι κατάλληλοι για τα ακαδημαϊκό και ερευνητικό έργο που είναι αποτέλεσμα της ευρύτερης πρόθεσης για κοινωνικό όφελος και άρα ανήκει σε όλους.
- Ιδιαίτερη φύση του Διαδικτύου
Το Διαδίκτυο και οι ιδιαίτερες συνθήκες που έχει διαμορφώσει (όπου είναι διαδεδομένη η διάθεση εξουσιών αναπαραγωγής, μεταβολής και διάθεσης του έργου) περιπλέκουν το ζήτημα δημιουργώντας ένα νομικό κενό.
Ποια είναι η επικρατέστερη άποψη;
Τα πνευματικά δικαιώματα του ακαδημαϊκού και ερευνητικού περιεχομένου που διατίθεται μέσω σχημάτων Ανοικτής Πρόσβασης δεν έρχονται σε αντίθεση με το ήδη διαμορφωμένο νομικό πλαίσιο των πνευματικών δικαιωμάτων καθώς βασίζονται:
-
είτε στην άδεια που χορηγεί ο δημιουργός (δικαιούχος)
-
είτε στη χρήση του έργου μετά το πέρας του περιορισμένου χρονικού διαστήματος κατά το οποίο προστατεύεται με πατέντες και δικαιώματα αποκλειστικότητας.
Και στις δυο περιπτώσεις πρέπει να γίνεται αναφορά στο δημιουργό του πρωτότυπου έργου.
Ποιες είναι οι δημοφιλέστερες άδειες χρήσης για το περιεχόμενο Ανοικτής Πρόσβασης;
1. Οι άδειες Creative Commons
Οι άδειες χρήσης και εκμετάλλευσης που προτείνει ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Creative Commons έχουν στόχο την ευρύτερη διάθεση και χρήση έργων πνευματικής ιδιοκτησίας, κυρίως με τη μη αποκλειστική εκμετάλλευση του έργου και διακρίνονται από τα εξής χαρακτηριστικά:
- Διατίθενται δωρεάν μέσω του Διαδικτύου
- Δεν είναι αποκλειστικές
- Διατηρούν τις απορρέουσες εξουσίες από το εμπορικό ή ηθικό δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η Creative Commons υποστηρίζει τη χρήση με επιφύλαξη κάποιων δικαιωμάτων (some rights reserved) η οποία επιτρέπει την ελεύθερη διάθεση του έργου στο Διαδίκτυο για μη εμπορικούς σκοπούς αλλά και στη συνήθη έντυπη μορφή με αμοιβή από κάποιον εκδοτικό οίκο.
Η Creative Commons έχει εκδώσει έξι άδειες που επιτρέπουν την ελεύθερη ανταλλαγή πολιτιστικών προϊόντων. Οι συγγραφείς μπορούν να επιλέξουν κάποια από αυτές ώστε να προστατέψουν το έργο τους κατά τη διάδοσή του στο Διαδίκτυο. Δείτε εδώ αναλυτικά τις προτεινόμενες άδειες.
2. Οι άδειες χρήσης για το Ανοικτό Περιεχόμενο (Open Content Licenses)
Τη βάση για τη δημιουργία του νομικού πλαισίου που καλύπτει την παραγωγή και διάθεση ελεύθερου λογισμικού αποτελεί η General
Χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις άδειες χρήσης που ισχύουν για το ελεύθερο λογισμικό / λογισμικό ανοικτού κώδικα και το ανοικτό περιεχόμενο μπορείτε να βρείτε εδώ .